Giới chức Mỹ và Nga đang bùng lên những tranh cãi gay gắt quanh những thông tin về việc Washington đã “cài cắm” điệp viên nằm vùng tại Điện Kremlin, từ đó cung cấp những thông tin chính xác về các chỉ đạo và hoạt động của Tổng thống Vladimir Putin.

Cựu quan chức Nga Oleg Smolenkov, nhân vật được cho là “điệp viên” của CIA tại Điện Kremlin.   Ảnh: AFP

Tin đồn rộ lên vào đầu tuần qua, sau khi CNN dẫn một số nguồn tin trong chính quyền Tổng thống Donald Trump cho biết: vào năm 2017, Giám đốc Cục tình báo Trung ương Mỹ (CIA) khi đó là ông Mike Pompeo đã quyết định rút một điệp viên cấp cao khỏi chính phủ Nga. Theo nguồn tin, nguyên nhân là do CIA lúc đó lo ngại ông Trump có thể vô tình tiết lộ danh tiếng của điệp viên này. Theo các nguồn tin, điệp viên được rút về là người nằm ngoài vòng thân cận của ông Putin, nhưng thường xuyên gặp mặt nhà lãnh đạo này và mối quan hệ thân thiết với bộ máy ra quyết định cấp cao ở Điện Kremlin. Tờ NYTimes cũng cho biết, chính điệp viên này đã giúp CIA kết luận, Nga đã can thiệp bầu cử Mỹ, trong đó chính Tổng thống Putin đã chỉ đạo và giám sát quá trình này cũng như ra lệnh tấn công mạng của Ủy ban Quốc gia đảng Dân chủ, tiết lộ email của bà Hillary Clinton, đối thủ của ông Trump lúc đó.

Oleg Smolenkov là ai?

Theo tờ Kommersant, ban đầu người này không muốn rời đi vì các vấn đề gia đình. Nhưng sau khi CIA một lần nữa thuyết phục, điệp viên quyết định rời Nga.

Và nhân vật quan trọng được nhắc đến này được truyền thông Nga cho là Oleg Smolenkov - một cái tên đang “nóng” nhất nước Nga khi xuất hiện liên tục trên trang nhất các mặt báo ở nước này trong những ngày qua. Vậy Oleg Smolenkov là ai? Đó là một cựu quan chức ở Điện Kremlin. Oleg Borisovich sinh năm 1969 tại Ivanovo, Nga. Vào cuối những năm 1990 và đầu những năm 2000, ông làm việc trong Vụ Tài chính và Tiền tệ của Bộ Ngoại giao Nga. Theo Kommersant, ông cũng từng làm việc một thời gian trong Vụ Châu Âu II của Bộ Ngoại giao Nga. Vào giữa những năm 2000, ông là thư ký thứ hai tại Đại sứ quán Nga ở Washington. Vào thời điểm đó, ông Yury Ushakov, trợ lý hiện nay của Tổng thống Putin về các vấn đề quốc tế, là đại sứ Nga tại Mỹ. Sau khi trở về Nga vào năm 2008, Smolenkov tiếp tục làm việc cho ông Ushakov.

Tuy nhiên, vào năm 2017, nhân vật này bất ngờ biến mất bí ẩn khi đi du lịch cùng gia đình ở Montenegro. Nga sau đó đã mở vụ án hình sự về việc sát hại ông Smolenkov. Nhưng theo truyền thông Mỹ, nhân vật này hiện đang sống ở Mỹ dưới tên riêng và được chính quyền nước này bảo vệ.

Được cài cắm như thế nào?

Việc điều phối và cài cắm các nguồn tin ở Điện Kremlin là điều rất khó khăn bởi năng lực phản gián của Nga. Vì vậy, ngay sau khi thông tin này rộ lên, dư luận Nga rúng động.

Báo chí Nga đã vào buộc chỉ trích năng lực yếu kém của các tổ chức phản gián nước nhà. Theo báo Vedomosti, cựu nhân viên Điện Kremlin, Smolenkov từng giữ chức cố vấn trưởng trong văn phòng của Trợ lý Tổng thống Nga Yuri Ushakov trong 5 năm. ở cương vị này, Smolenkov có thể tiếp cận thông tin “nhạy cảm”, kể cả thông tin từ cơ quan tình báo. Nhân vật này biến mất cách đây 2 năm sau khi bị sa thải và ban đầu giới chức nghi ngờ ông ta đã bị sát hại.

Cũng theo tờ Vedomosti, trong thời gian làm việc tại Đại sứ quán Nga ở Mỹ, cũng như khi làm việc tại văn phòng Tổng thống Nga chuyên trách chính sách đối ngoại, Smolenkov không được phép tiếp cận thông tin mật, nhưng thông qua các cuộc trao đổi với đồng nghiệp, nhân vật này có thể khai thác được thông tin mà CIA quan tâm. Các đồng nghiệp coi Smolenkov là một quan chức được việc và đã ca ngợi ông. Theo nguồn tin trên, đôi khi Smolenkov tỏ ra tò mò quá mức, đây dường như không phải là mối quan tâm đơn giản, nhưng vì các đồng nghiệp đã biết ông ta nhiều năm, họ có thể đã khá thẳng thắn trong các cuộc trò chuyện tin cậy. Được biết Smolenkov không có thông tin về sự can thiệp của Nga vào cuộc bầu cử ở Mỹ, nhưng đối với CIA ông này có giá trị như một quan chức trong chính quyền Tổng thống Nga hợp tác với CIA và cung cấp thông tin về “những gì họ rất muốn được nghe”.

Nga, Mỹ bác bỏ

Tuy nhiên, cho đến nay CIA vẫn bác bỏ thông tin này. Thư ký báo chí Nhà Trắng Stephanie Grisham cũng khẳng định, “thông tin trên truyền hình là không chính xác” và bày tỏ lo ngại, nó có khả năng khiến nhiều người gặp nguy hiểm.

Điện Kremlin cũng bác bỏ những thông tin của truyền thông, cho rằng, đây là những thông tin “bịa đặt”. Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskovs xác nhận đã có một người đàn ông tên là “Smolenkov” làm việc ở Điện Kremin nhưng khẳng định, “vị trí của anh ta không nằm trong nhóm các quan chức nhà nước cấp cao” và “anh ta không tiếp cận được Tổng thống Vladimir Putin”. Ông Peskov không khẳng định liệu Smolenkov có phải là một mật vụ CIA hay không nhưng ông đã bác bỏ những tin tức truyền thông liên quan và miêu tả là “sự đồn đoán” và “bịa đặt”. Quan chức này nói thêm Smolenkov đã bị sa thải một vài năm trước theo một chỉ thị nội bộ sau đó không rõ người này đã ở đâu.

Trong tuyên bố mới nhất ngày 11-9, ông Peskov nhấn mạnh các cơ quan tình báo Nga đang điều tra vụ này. “Tôi chỉ có thể nêu rõ ràng nhân viên này đã tồn tại, ông ấy đã bị sa thải và chúng tôi không biết liệu ông ấy có phải là gián điệp hay không. Điều này vẫn là câu hỏi đối với các cơ quan tình báo - họ đang thực hiện công việc của mình”, ông nói với các phóng viên tại cuộc họp báo hôm 11-9.

KHẢ ANH